Olasılıksız

Yaşamımızda yaptığımız her seçim için beklenen değer (fayda) sökonusudur. Bazen bir şans oyunu oynarken, bazen de hayatta bir seçim yaparken.. Her seçimin bir olasılığı var mıdır? Her zaman vardır bazen seçeneksiz kalsak bile..

İnançsız bir kişi gelerek Hz.Ali’ye ölümden sonra bir hayatın olmaması durumunda inananların yaptıklarının hepsinin boş olduğu üzerine uzun bir söylev verir.

Hz.Ali sessizce dinledikten sonra da o ünlü cevabını verir: -Ya varsa!

OLASILIK' ın babası Fransız matematikçi BLAISE PASCAL Beklenen Değer teorisi ile hayatını dine adaması gerektiğini de kanıtlamıştır. Bir kaç olay olasılığının toplamını her bir olay gerçekleşirse elinize geçecekleri de ekleyerek topluyorsunuz.

hangisi daha büyüktür?

Pascal’a göre hayat iki beklenti üzerine inşa edilebilirdi;

• Hedonizm: Fiziksel yani dünyevi hayattan alınacak zevk
• Dini hayat: Dinin izin verdiği ölçüde alınacak dünyevi zevk ve ölüm sonrası hayattan beklenen ödül

Bu iki beklenti üzerine iki olasılık vardı;

• Tanrı var ve ölümden sonra sonsuz hayat vaat ediyor
• Tanrı yok ve ölümden sonra hayat yok

a) beklenen değer (hedonizm)
b) beklenen değer (dini hayat)

varsayım;

a) olasılık [ (ölümden sonra hayat yok) * (hedonizmden alınacak zevk) ] + olasılık [ (ölümden sonra hayat var) * (sonsuza dek lanetlenmek) ]

b) olasılık [ (ölümden sonra hayat yok) * (dinden alınacak zevk) ] + olasılık [ (ölümden sonra hayat var) * (sonsuz mutluluk) ]

eğer (a) > (b) ise hedonizm'e devam etmek gerek,
eğer (b) > (a) ise dindar olmak gerek.

Pascal bu iki denklemin sonuçlarını hesaplayabilmek için bazı varsayımlarda bulundu. Birincisi sonsuz mutluluk pozitif sonsuz, sonsuza dek lanetlenme ise negatif sonsuz olacaktı. Elde edilecek diğer zevkleri ise, hedonist zevkler ve dini yaşarken elde edilecek dünyevi zevkler, sonlu pozitif sayılar olarak kabul ediyordu. Matematikte sonlu sayılar sonsuz sayılar yanında değersiz kalmaktadır. Bunlara ek olarak, dinsel kitaplar ve buralarda anlatılan mucizevi kanıtları görmezden gelerek, tanrının var olup olmama yani ölümden sonra hayatın olup olmaması olasılıkları eşittir. Yani %50 var, %50 yok. Bu varsayımlar ışığında Pascal iş hayatında da çok kullanılan olasılıksal değer hesaplama yöntemiyle hedonist bir yaşam ile elde edilecek zevkin değerini eksi sonsuz, dindar bir hayat yaşanarak elde edilecek değeri ise pozitif sonsuz olarak hesaplamıştır.

"sonsuzlar" çok büyük olduğundan belirleyici olacağı için diğer durumların sayısal değerlerinin bir önemi kalmıyor ve ortaya çıkan sonuç;

a) hedonizm = - sonsuz
b) din = + sonsuz

yani (b) > (a) yani (hedonizm) < (dini hayat) Yani Pascal’a göre, mantıklı ve matematiğe güvenen bir insanın dindar hayatı seçmesi kaçınılmazdır. Pascal'ın ortaya koyduğu mantığa göre dini hayatın beklenen değeri çok daha fazladır ve bu sebeple dini hayatı tercih etmeye başlamıştır. Pascal'ın beklenen değer teorisine göre dindar olmanın beklenen değeri çok daha fazladır.. Beklenen değer = fayda olduğun göre net bir fayda bekleyerek yaptığım için yine lanetlenmem gerekmezmi? Yani bunu biliyorsam içten gelerek yapmıyorsam ne boka yaradı beklenen değer.. Mutlu olduk yetmez mi?


Tabi ki yaptığımız seçimleri, istediklerimizi kişiliğimiz, çevre, ekomik etkenler vs. gibi bir çok etken oluyor. Ama din gibi hassas konularda; böyle bir seçimi yaparken bu faydaları gözetmeksizin yapıyormuyuz sadece iyi insan olmayı istemeden?

Uzun süredir saçlarımı kestirmiyorum.

Hangisi daha büyüktür?
a) Beklenen değer (saç uzatmak)
b) Beklenen değer (saç kestirmek)

Varsayım...
a) Olasılık (berbere gitmek yok) * (uzun saçtan alınacak zevk)+Olasılık (berbere gitmek var) * (sonsuza kadar bitlenmek)

b) Olasılık (berbere gitmek yok) * (kısa saçtan alınacak zevk)+Olasılık (berbere gitmek var) * (sonsuz mutluluk)

konuyla ilgili: OLASILIKSIZ (Adam Fawer)
Adam Fawer’ın Türkçeye “Olasılıksız” diye çevrilen “Improbable” kitabı


0 yorum:

Yorum Gönder