Bundan 250 milyon yıl önce bir kutuptan diğerine uzanan tek bir kıta vardı. Bu birleşik tek kıtaya PANGAEA (pencia) adı verildi.Tarihler 250.000.000 yılını gösterdiğinde Dünya büyük bir olasılıkla hâlâ var olacak. Ancak insanlar uzun süre önce yeryüzünden silinmiş, ortaya çok çeşitli ve farklı yaşam şekilleri çıkmış olacak.
Jeologlar artık Dünya'daki kıta hareketlerinin döngüsel olduğunu ve her 500 ile 700 milyon yılda bir birleşen tek bir kıta oluşturduklarını düşünüyor. Bu süreç doğanın en görkemli döngülerinden biridir. Bunlar Rodinia ve Pangaea' dır.
Kıtalar, yedi ana tektonik levhanın altında yer alan Dünya mantosunun dairesel hareketlerine bağlı olarak hareket halindedir. Levhalar, birleştikleri noktalarda, dalma-batma denilen bir sürece bağlı olarak birbirlerinin altına doğru itilir. Levhaların gerilimi, kabukta yarılmalara yol açar. Böylece ortaya çıkan yarığı eriyik halindeki kayalar doldurur. Bu süreç, okyanus kabuğunun sürekli olarak yeniden yapılandığı ve yok edildiği anlamına gelir. Fakat kıtaları oluşturan kayaçların yoğunluğu, okyanus tabanını oluşturan kabuktan daha az olduğu için, kıtalar mantonun daha üst kısmında hareket eder ve böylece dalma-batma hareketinden kurtulmuş olur.Sonuç olarak kıtalar, gezegenin çevresini yavaş yavaş dolanırken, kendi şekillerini yüz milyonlarca yıl boyunca korurlar. Ne var ki bu hareketin sonucunda kaçınılmaz olarak kıtalar birbiriyle çarpışır ve bazen de çarpışmanın şiddetiyle kenetlenerek tek bir birleşik kıta oluştururlar.
En son Pangaea 300 milyon yıl önce oluştu. 100 milyon yıl sonra dinozorların evrimi sırasında ayrılmaya başladı. 1.1 milyar yıl önce Rodinia adı verilen yine tek bir birleşik kıta oluşmuştu ve 250 milyon yıl sonra bu kıtada da ayrılmalar başlamıştı. Bu tarihten önce, daha başka birleşik kıtaların da oluştuğu tahmin ediliyor ancak bu tek kıtaların herbiri kendinden öncekilerin izlerini yok ettiği için önceden kaç tane birleşik kıtanın oluştuğu konusunda kesin bir şey söylemek mümkün değil. Ortak görüş, Dünya üzerindeki tüm kara parçalarını kapsayan gerçek iki büyük birleşik kıta -Pangaea ve Rodinia- olduğu yönünde. Cambridge Üniversitesi'nden Roy Livermore da aynı modele destek veriyor. 1990'lı yılların sonunda Amasia'yı biraz değiştirerek yeniden yaratan Livermore kendi versiyonuna Novopangaea adını verdi. "Hint Okyanusu ve Kuzey Atlantik arasında yeni bir rift (yarık, çatlak) yarattım" diye konuşan Livermore, "Doğu Afrika Rift'inin aktif olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla gelecekte küçük bir okyanus açmamız yanlış olmaz. Doğu Afrika ve Madagaskar Hint Okyanusu'ndan ilerleyerek Asya ile çarpışırken, Avustralya'nın güney doğu Asya ile daha önceden birleşmiş durumda olacak. Bu arada bugün Hindistan olarak bildiğimiz güney Asya'da bir dağ sırası, yeni bir dalma-batma bölgesi boyunca denizden yükselerek ortaya çıkacak" diyor.Livermore'un geleceğinde, bugün varolan bütün kıtalar hazır bulunacak. "Antarktika'nın güney kutbunda kalacağını düşünmüyorum" diye konuşan Livermore, "Bunun kuzeye gelmesini istiyorum. Bunun için yeni bir dalma-batma bölgesi ortaya çıkabilir ve Antarktika'yı sürükleyebilir. Bu tablonun en güzel yanı, kimsenin bunun yanlış olduğunu kanıtlayamamasıdır" diyor.
Bu doğru olabilir, fakat diğer bilim adamları gezegenin ilerde nasıl görüneceği konusunda farklı düşünüyorlar. Scotese, mesleki yaşamının büyük bir kısmını bugün kıtaların yerleşim şekillerini incelemeye ve bu bilgilerin ışığı altında kıtaların gelecekte nasıl hareket edeceğini hesaplamaya ayırdı. Scotese'ye göre gezegenin geleceği Hoffman ve Livermore'un projeksiyonlarından çok farklı olacak.
Hoffman ve Livermore gibi Scotese'de bundan sonraki 50 milyon yıl sonra Afrika'nın kuzeye doğru ilerleyeceğini, Akdeniz'i kapatarak güney Avrupa'da Himalayalar gibi bir sıradağlar oluşturacağını öngörüyor. Avustralya dönecek ve Borneo ve güney Çin ile çarpışacak. Fakat 200 milyon yıl sonra her şeyin değişeceğini söyleyen Scotese, Atlantik'in batı kıyılarında dalma-batmanın başlayacağını, genişlemenin duracağını ve Atlantik'in daralmaya başlayacağını ileri sürüyor. Bunun sonucunda dünyanın kara kütlesinin büyük bir kısmı bir araya gelecek. Birleşik Avrupa-Afrika kuzey Amerika ile çarpışacak.
"Ultima ismi beni rahatsız etti, çünkü bu, bir daha başka birleşik kıta olmayacağı anlamına geliyordu" diye konuşan Scotese, bu döngünün birkaç milyar yıl daha devam edeceğini ileri sürüyor.
Bu kanıtlardan yola çıkarak ileride hava koşullarının nasıl olacağına ilişkin bilgisayar modelleri yapılabilir. Bu modellere göre birleşik kıtalarda sert iklimler hüküm sürecek."Pangaea'da tropikal enlemlerde hava oldukça sıcak olabilir. 44 derecede (santigrat) sıcaklığa yükselmiş olabilir. Orta enlemlerde kışlar çok soğuk, yazlar çok sıcak geçebilir. Kar yağışı çok yoğundur" diye konuşan Valdes, "Yaz aylarında bu karlar eriyerek şiddetli sellere yol açabilirler. Ancak iç kısımlarda şiddetli kuraklık görülebilir, çünkü yağmur bulutlarının iç kısımlara geçme şansı kalmayacak. Böyle aşırı koşullarda karaların çok küçük bir kısmı canlıları barındırabilir. Pangaea'da yaşanılacak tek yer tropiklerin hemen dışındaki dar bölgeydi" diyor. Devamını Oku..












